Улсын туг мандуулсан

Өчигдөр орой 17 цагаас манай хүүгийн “сургуулийн баяр” болов. Ээж нь завгүй, аав нь амармаар байсан тул хариугүй л арга хэмжээг нь тасалчих дөхөв. Анхных нь “юм” болжийн доо энэ чинь гэж бодоод хүүгээ хөтлөөд гарлаа. Сургууль дээр нь очсонд хүүхдүүдийг гадаа үлдээгээд эцэх эхчүүдийг сургуулийн барилгын дотор талын талбайд цуглуулав. Тайз зассан, хөгжимчид ч ирсэн байна. Тэгж тэгж хүмүүс шуугиад явчихаар нь хартал Albania  гэсэн нэр бүхий далбаа толгой дээрээ өргөж барьсан хэсэг хүүхдүүд гараад ирлээ. Бодвол Албаничууд л бололтой хэдэн улсууд алга ташин инээлдэж байна. Тэгээд цаашаа улс орнуудын хүүхдүүд тус бүрийнхээ далбааг барин цувралдсаар байна. Болгар, Хятад, Чех, Хорват…..
Сэтгэлд минь Монгол гэж гарч ирэх л байгаа даа гэсэн бодол эргэлзээ төрөөд болдгүй. Айдас гэмээр юм уу даа. Тунирхал ч гэж болох. Юм юманд мэдэгдэж дурдагдахгүй өнгөрдөг болохоор үнэндээ бардам итгэл алга. Тэгээд ч манай хүү л Монголоос сурдаг юм. Хүүхдүүд гарч ирсээр, тухайн орных нь эцэг эхчүүд алга ташин баяр хүргэсээр. Тэгтэл ч Монголын далбаа гараад ирлээ. Хүү маань ганцаараа. Сая өмсөөд гарсан шар цамцтайгаа. Далбааныхаа зураг бүхий том цаасаа байдгаараа өндөрт өргөцөн байхын. Сэтгэл хөөрч, хоолой бачуураад явчлаа. Тэр олон хүн дунд хүү бид 2 “ганцаарханаа” Монгол. Ямар ганцаараа шүгэлдэлтэй биш. Зураг л дарж амжив. Том арга хэмжээ биш ч гэлээ, “хүүхдийн” л баяр байсан ч гэлээ Монголоос… гэж зарлагдаад далбаагаа бариад гараад ирэх хүүгээ хараад сэтгэл догдолж, бахархал, омгорхол, баяр баясгалангийн дээдийг мэдрэв. Хаалгаар цуврахдаа цуварч, шахалдахдаа шахалдаж, алга ташилтаар угтуулан гарч ирж байсан хүүхдүүдийн араас ганцхан хүүхэд алга ташилт ч гүй гарч ирэх нь “соньхон” байсан хэдий ч дуудах нэртэй байх гэдэг тэнгэрлиг сайхан мэдрэмж ажгуу. Хүү маань харин ч бахархам мундаг харагдаж байлаа.
Тус сургуульд 27 улсын хүүхэд сурдаг ажээ. 27 улсын далбаа. Харин хэчнээн үндэстэн байгаа нь даанч мэдэгдэхгүй юм. Тэс өөр үндэстний хүү тэс өөр улсын далбаан дор гарч ирж байж ч мэднэ. Хүүгээ хараад инээж байгаа ч зүрхэндээ гунигтай эцэг эх энэ олны дунд зогсож байхыг үгүйсгэхгүй. Дунд нь алтан соёмбот хөх улаан далбаа хэчнээн дотно, хэчнээн бахархалтай харагддагийг яс махаараа мэдрэв.  Бид азтай улсаа. Хэрэв аав нь “амраад” сургуулийнх нь баярт очоогүй бол нутгийн минь далбаа өргөгдөхгүй байх байжээ. Эсвэл ази царайтай гээд хятад хүүхдэд бариулах байсан байх. Барьж гарсан далбааг минь дараа нь хэрхэх байсан бол.

Хаа ч явсан харь гаригаас ирсэн юм шиг байдаг байсан Монгол хүнийг нэг үеэ бодвол дэлхий гадарлах болсон байна. 10 хүний ядаж 2-3 нь ч гэсэн “аан Монгол уу”  гэж хариулхаар болж. Гэхдээ бид хаа ч явсан цөөдөх юм даа. Олуулаа л болох юм сан. Илрээд байгаа энэ их газрын баялгийнхаа тодорхой хувийг хүн амаа өсгөхөд зарцуулах ямар нэгэн ажил хийгдэх л байлгүй дээ.

Арга хэмжээ тараад бужигнасан олны дундаас хүүгээ олж авлаа.
-Аав! би улсын тугийг мандуулсан! гэсээр хүү маань ирж гараас хөтлөв… Тиймээ хүү минь чи улсынхаа тугийг мандууллаа. Өнөөдөр чи улсынхаа далбааг өнгө дүрс төдий ч гэсэн, нэг их олон хүнд биш ч гэлээ ямар ч байсан өндөрт өргөн харуулж чадлаа. Харин миний хүү эрдэм мэдлэгийн оройд гарч, эх орон, элгэн түмэндээ хайртай том эр болоод улсынхаа тугийг дэлхийн нийтийн олон анги салбарт, сая живаа хүмсийн сэтгэл зүрхэнд нь мандуулаарай!

Бацгааны паян дуусахгүй

Хүүгээ сургуулиас нь аваад замын хажуугаар алхаж явлаа. Гангат гунгар ярьсан шээг.
-Аав би зөндөө олон өнгө хэлж сурсийшд
-Тийм үү үзий
-Шварц хар, блау цэнхэр……. рот улаан
-Хүрэн өнгө сураагүүмүү?
-Тэр чинь ямар өнгө байдаг билээ?
-?!
-….ааан !! Морьны хальсны өнгө үү! Арай сураагүй. Багшид хүрэн өнгө байхгүй юм шиг байлээ. Манай ангийн хүүхдүүдэд ч гэсэн. Надаа л байдаг. Би тэрүүгээрээ морь зурахдаа л хэрэглдийн.

Манай хүү сургуульдаа ганцхан Монгол хүүхэд. Морь зурдаг ганцхан хүүхэд байгаа даа гэж бодов.

Тэгтэл бидний хажуугаар нэг хар арьст охин гүйцэж түрүүлээ л гүйгээд өнгөрхийн.  Гүйхийн заяатай улсууд аа гэж. Богинохон шоорт, майктай. Тэгсэн хүү маань харснаа :
-Аав та энэнд битий ингэж хувцасла гэж хэлээч. Улам харлышд.
-Хаха эд нар чинь угаасаа ийм хар байхгүй юу. Хүү маань хөмсгөө бага зэрэг зангидаад түр зуур бодлогошров. Юу гэхий нь хараад л байлаа. Тэгснээ над руу харж: -Шиклаад шиг ийн тээ аав! гэдэг байгаа.

Гэртээ ирлээ. Манайх ч харин сайхан сэрүүхэн байна. Хэсэг сэрүүцээд хүүдээ гадаа хамт тоглоно гэж байж хэдэн төмс арилгуулахаар болов. Амьдралдаа 2-дохоо арилгах гэж буй нь энэ. Битүүхэн ажиглаа л байлаа. Хушуугаа унжуулаа л шуухитнаад арилгаад байна. Жижигхэн төмснүүдийг арай ядан гартаа атгаж барих аж. Тэгтэл нэг төмс гараас бүлтрээд нисчлээ. Араас нь ухасхийж газраас аваад эргэж суун ажлаа үргэлжлүүлж байна. Амандаа: -саван шиг үсэржаахдаа яадийн гэж үглэж байгаа нь тодхон сонсогдсон. Айхтар зүйрлэлээ шүү гэж дотроо бодоо л үл анзаарсан дүр эсгээ л суулаа.

Манай бацааны тухай

Сая интернэтээс атмаан Семёнов гэж баахан харав хөөрхийг. Манай хүү 3-тайдаа орос цэцэрлэгт явжээсийн. Хөөрхөн хөөрхөн юм шулганаа л байдаг байсан. Тэгээд нээрээ юу билээ гээд хүүгээсээ асууж үзлээ:
-сколько тебе лет? Хүү маань юу ч бодолгүй хариулжаагаан.
-мне три года. Хэхэ одоо 7-тойшд уг нь. Сурсан юм нь тэр хэвээрээ байдийн гэнээ. Ер нь их сонин хүүхэд байгаа юм.

Латинаар уншиж сурж байлаа саявтар. Бид 2 сумо үздийн. Нэг өдөр компьютерийн дэлгэцэн дээр Асасэкирю Дашнямын зураг гараад ирэв. Дээд талд asasekiryu гэсэн бичиг байжийн. Энэ юүгнүү унш даа гэсэн чинь ингэж уншжийн гэнээ. Үсгэлжаагаан. Дэ.аа…аа……дааш….дааашняааа…м.  Хаха Францын сайтан дээр ямрымных нь Дашням гэж байхав дээ. Зальдах гээд дороо баригдав.

Сүүлийн 2 жил намайг их тамалсан даа. Нэг л төрлийн асуултаар.
-Аав!  хаалк чулуун хүн 2-н хэн нь дийлэх бол?
-Аав!  сүүпрмээн хаалк 2-н хэн нь дийлхүү?
-Аав! Манайх ер бусын гэр бүл байсан бол яахуу?
-Аав!  Ийксмээн баатмээн 2-н………..Өдөр бүр, тэгээд өдөржингөө. Ёстой л нэг ядаргаа гэдэг чинь энэ дээ. Харин сүүлийн үед гайгүй болчиж. Том болжаагаам болуу.

-Танай ангийн хамгийн хөөрхөн охин хэн бэ?
-Александра…. Тэхдээ тэр надаа таалагддаггүй ин.
-Яагаад?
-Нээх урт талх даавуунд боож ирээд идээдээдий….?!
Хэхэ тэр нь Түүрк охин л доо. Ер нь бүгд ангидаа идэх юм авч явдаг. Түүркүүдийн суртал угаас бидэнд маш харийх.

Анхааралтай хандаагүйгээс болж бид 2 амрах байсан өдрийн өглөө сургууль руу гаа явав. Хүү маань жаахан юм байж аливаад ер бусын хариуцлагатай ханддаг юм.  Сургууль руу нь ойртлоо. Хаалган дээр хэн ч байсангүй. Өө нээрээ өнөөдөр амрах байсийшдээ. Гэтэл тэгж хэлэхийн завдалгүй хүү маань холоос хараа л чанга чанга үглэж эхэллээ. “Би хоцорцон байна! Та нар намайг хоцроочиж! Сэрүүлгээ сайн сонсохгүй яасийн! “. Би ч дугай л хараад байлаа. Тэгснээ түрүүлээд гүйгээд өгөв. Гадна талын төмөр хаалган дээрээ очоод 2 гараараа барьцан, хаалгаа дугтраад “тээр! хоцорцон гэж хэлээгүй юу! одоо багш намайг загнана…… “. Хаха холоос харвал кинон дээр гардаг эрх чөлөөний тэмцэгчирхүү харагджээсэн.

Өчигдөрийн явдал

Өчигдөр өглөө эхнэрт палааж авах санаатай хоёул гарлаа. Өлгүүрээс хэдэн палааж аваад кабин луу явлаа. Гадаа нь хүлээгээд байжээе гэсэн эхнэр хамт ороод хараад өг гээд хамт оров. Бүгдий нь л хольж сольж өмсөж үзлээ. Бас ч гүй хөөрхөн удав. Тэгсэн нэгнийх нь хэмжээг жаахан томруулхаар болж бас бус хэрэггүй болсон палаажуудтай хамт  аваад кабинаас гараа л ирсэн. Урдаас кабинд байгаа хүнээ хүлээж байгаа, кабинд орохоор оочирлож байгаа, дэлгүүрийн ажлтан энээ тэрээ гэсэн бөөн хүмүүс хараад зогсжээдийн. Бүгд намайг хараад нүд нь томорч байна. Кабинаас нэг залуу бөөн палааж аваад гараад ирэхээр хэн ч гайхна биз. Гаж маж, гомо амьтан л гэж бодсон байх. Нүүр шатаа л явчлаа. Буцаагаад сольсон палаажаа ацарч гаднаас нь өхдөө хоолой моолойг0оо засаад ч байх шиг.

Гэртээ буцаж ирээд ээж, хүү 2-н хамт дөрүүлээ хотын төвөөр жоол явав. Эдний нэг алдартай сүмийн барилгын хажууд жижиг загвар нь байдийн. Тэрний хажууд ээж, эхнэр, хүү бид 4 зурагаан датуулчаад. Тэгсэн ганцаараан нэг датуулчмаар санагдаад мөнөөх загварынхаа дэргэд дахин очлоо. Очсоноо бөөрөн дээр нь байгаа бичээсий нь хармаар санагдав бас. Саваагүй хог. Яадаг яадаг хэдэн онд баригдсан, хэдэн мээтр өндөр ч гэнүү дээ. Тэгсэн эхнэр хөөе Артаньяаан гэж  байна. Нээрээ зураг авуулах хүн шд гэж санаад учиргүй мишээгээ л эргэж хараад зогсоодох сон чинь юу вээээ!! Апраад барьсан бөөн шар шар охидууд тал саран хэлбэр гаргаад шаваад зогсцон байдаг байгаа. Апраадууд шаршар хийх чимээ гарав. Тэг дунд нь манай эхнэр инээд алдсан юм л байжаах юм. Энэ чинь зүүдүү гэсэн гув гуншаа дуу ч сонсогдох шиг. Нөгөө олон охид чинь намайг хараад инээмсэглээд ч байх шиг. Миний царай гэж ямар олигийн л юм байгаа аж. Шооконд ороод маанаг харцтай болсон монгол. Тэгээ л тэр охид инээдээ барьж яджээсэн байна. Намайг арагшаа хараад мэлийж байх хооронд Польшын жуулчид тэрхүү загварыг сонирхохоор хүрээд ирсийн байжээ. Тайлбарлагч нь тайлбарлах гээд байдаг, нөгөөдүүл нь зураг авах гээд байдаг, би наана нь хаагаад зогсцон. Тэгээд эхнэр маань дуудсан нь тэр юм санж. Гэтэл би! Чааваас гэж! Одоо тэр олон шар охидод зурагаа датуулчлаа яанаа! за бүр балайраад хадуураа явчлаа. Халуун наранд солиорчиж.

Миний ижий тийм ч мяндас зөөлөн хүн биш билээ. Як хийсэн егзөр л буриад эмээ. Нас нь 70 гараад алга болж өгсөн хүн. Одоо ч хөөрхий хүү минь охин минь л гэсэн эмээ болсон л доо. Гэхдээ л цоглог хэвээрээ байгаа. Наашаа гарахын үест утсаар ярьж байгаан бид 2:
-За ээж тэгээд сайн яваад ирээрэй. Ядруузай
-Хн! ямар 80 гарсан чуганц байгаа биш. Юунд нь ядардий!!!
-Яаая нээрээ манай ээж 73 тай билүү.
-Чи битгий тоглоо хийгээд байгаарай. Хаха ийм л хүн. Тэгээд бид 3  цаашаа дэлгүүр орлоо. Энд улсууд нь баахан үзэл суртал муутай. Гувц хунар үзжаагаад унагачуул орхио л яваад өгнө. Тэрий нь авч өлгөдөг хүн  байдаг. Ээж хараа л үглээд явна. “Энэ одоо яасан ухамсаргүй улсуудав, унагачаа л яваад өхийн….. Аваад тавьчиж болдгүйн байх даа….. Күйтр, хараагүй юм шиг л явчлаа” энтэр гээ л. Тэгсэн нэг мэдсэн ижий минь хажууд алга. Ижий наагуур чинь харагдна уу гэсэн эхнэр эргэж харснаа хүүшээ та гээ л татаад уначив. Очоо харсан хөөрхий муу ижий минь газар унасан нөгөө хувцаснууды чинь түүгээд, өлгүүрэнд нь өлгөөд явж байхын. Тэссэнгүй дээ хөөрхий. Ижий минь насаараа багш хийсэн хүн. Багшийнхаа буянаар хазгай зам руу халтьралгүй өссөн гэж ярих шавь нартай нь хэд хэд таарч байлаа. Хатуу ч хүн дээ. Эхний шавь нар нь одоо 60 гараа л явжийн. Нэр алдартай улсууд ч байдийн.

Тэгээд 4-лээ дэлгүүрээс гараад л явлаа. Гудманд хүмүүс нүүр амаа будаад хөшөө болцон улсуудын хажууд зогсож зурагаа датуулах дуртай байдаг. Ээжийг ийм хүнтэй хамт нэг датуулчих гэсэн чинь аль? гээ л харжээснаа нөгөөхийг чинь олж хармагцаа пээ ямар муухай юм бэ, яаж энэ муухай юмтай хамт зураг авхуулжаахын гэж авдийн.

Ам цангаад байхаар нь кола аваа л уулаа. Тэгсэн ээж бас загнаж байна. Та нар энэ муухай хар уусмалыг битгий ингэж их уужаагаачээ. Наад ходоод гэдэс чинь яаж тэсэхийн…. Хэхэ уусмал. Ээж минь химийн багш юмаа. Бүх юмыг нэр томьёогоор нь хэлнэ. Наатрийхолоор гэж мэгээл. Цагаан сар, шинэ жил милээр хүн амьтан байхад артаньян миний хүү хүүхдүүдэд уусмал хийж өг мөг татаагаа хаячдий. Аймар биз дээ. Танай хүүхдэд нэг айл ямар нэгэн уусмал өхкөөд байвал. Миний ижий сайхан гарын цоглог эмээ дээ гэж.

Ийм юмнууд ч бас..

Үргэлжлүүлнээ. Надаас бусад нь үргэлжлүүлсэн л байна даг. Дижитал хамтлагийн Боби дий гэдэг хүүхэдтэй дуулсан нэг хөөрхөн дуу байхымаа. Баар хэсэхээ болий молий гээд. Тэрэн дээр 2 хоолойгоор үглэдэг хэсгий нь сонсоход үнэхээр гоё. Гэтэл төгсгөл хавьд нь нэг сонин нөхөр  муухай дугарахын. Үнэн муухай. Ц ц..  хайран дуу. Дуун дээр тиймэрхүү юм гарч ирэх үнэн таагүй явдал шүү.  Бас гараа угаажаахад гэнт час халуун ус гоожход амнаас өөрийн эрхгүй ” яа бяхлуу” гэдэг үг гарна.  Исүүл усанд оржаахад халуун ус тасарчуул, за тэгүүл ч бас яахуу, ганц хашгираа л савангаа арилгачна. Хүйтэн нь тасарчуул яалт ч гүй болно доо. Ямар шалзарч үхэлтэй биш. Бяхлуу бяхлуу гээ л суугаад байхаас яахуу. Нээх сайхан ном уншжээтэл дундаас нь ганц хуудас тасраад алголцон байвуул яахуу? Исүүл ислваарнаас? Яг хэрэгтэй үгтэй хуудас нь тасраад одсон байвуул? Бяхлуу л биз дээ. Гэх мэтчилэн тэгээ л дэмжжээсэн баг хожигдох, автуусанд муухай халуун байх, мийкрт нуль шороо пургих, өөрийн машинд үл ойлгогдох дуу гарч эхлэх, яарчаахад замын цагдаа зогсоох. Өчигдөр уухдаа гэрээсээ маангар хол газар пааркалцан байх. Байхгүй байна гээ л эргэнгүүт хөгийн цагдаа нь гараад ирэх. Тэр муу цагдаа нар ургадаг гэсэн үнэн байхоо.  За түгжрээ ч яахав, над шиг назгай гар бол үүрэглээ л суучна. Очих газраа утасаар хэлээ л, “түгжирчлөө”. Харин улайм цайм дайраад улам түгжээд байгаа гаруудын л духы нь цоолмоор байгаан. Бас Хакухо, Давгаа, Ама 3 хоорондоо таарчихаар хэцүү хэцүү. Аргагүй аргагүй залуус даа. Гээд яахав дээ, өндөлзөө л суухаас. Шөл халбагаджаахад гэнт яс зажлагдаж шүд ян гээ л явчих ч муухай шүү золиг гэж. Гэнт төгсөв.

Танд тохиолдож байсан л байж таараа

Нэг газар амьдралын таатай мэдрэмжүүдийг түүж бичсэн байхын. Юунаасаа дутхуу гээд таагүйгий нь түүчий гэж бодов. Таагүй таагүй мэдрэмжүүд их байнаа, яаая даа байз. Хэдэн өдрийн өмнө гэхд л аалзны шүлс нүүрэнд наалдсан. 2 модны хоорондуур гарч болку шүү нөхдөө тэгвэл аалзны шүлс нүүрэнд чинь наалдна. Жихүүцэх гэж нэг муухай мэдрэмж байна. Дулаан цамц, оймс олоод өмсчдөг нь сайхан юм даа. Шоунаас хоцрох бас л онцгүй шүү. Гэхдээ гэртээ тухлан суугаад дуртай юмаа идэж дуртай киногоо үзээд суухад юунаасаа дутах вэ дээ. Элдэв янзын өвчнийг бол ч ярилтгүй ээ. Бага байхад охинтой болзох үед, исүүл хөөрхөн охинтой танилцах шаанс тохиолдох нь гэж баярлаад бархирч ч амжаагүй байхад уруул дээр хомхой долоочуул ч…… би дэлхийн хамгийн азгүй хүүдий болдог байв. Идэж байгаа хоол, ууж байгаа пиаванд ялаа унах зэвүүн шүү тээ. Бас хөгийн муухай бохир жорлонд хүндрэх гэдэг том асуудал. Гуанзны хөрсөн хуушуур идэх, шороо орцон ундаа уух. Бацаан байхад яг уух гэж байхад өмнөх хүүхэд аман дахь идэх юмаа ундаа руу оруулчхаар муухай уур хүрдэг байжлээ. Биеэ нөөдөг залхуу амьтантай цуг ажил хийх бүр ядаргаа. Өөрөө юу ч мэдэхгүй хажуунаас одоо яахуу одоо яахуу гээд байгаа оюутан найз бас л тамтай. Шартах, шартсан үед тамхины утаа үнэртэх хэцүү. Лаг гоё кино гээ л авчраад үзсэн чинь кино театраас бичсэн бичлэг байвал ёстой түй! Хүний өмнөөс ичих явдал бол миний хамгийн дургүй зэвүүцэл байгаам. Зурагтаар эвгүй эвгүй гарууд тэнэгтээд байхаар өмнөөс нь нүүр улайгаа явчна. Мэдэмхийрдэг бол бүүр утгагүй ээ. Хүмүүжилгүй охидыг харах бас л хэцүү. Гудамжаар дүүрэн. Яаандаа ай. Ирсэн зочин жорлонгийн гадуур шээчүүл сонин санагдаа л явчна. Эхнэр ээж 2 улайм цайм биш ч гэсэн хоорондоо жоохон янзгүй болоод ирүүл би гэдэг хүн учраа олохоо байх шахышд. Гэхдээ ээжид масааж хийж өгөө л, эхнэрийг дагуулж дэлгүүр яваа л зохицуулчна. За дараа үргэлжлүүлий. Дэлгүүр явахгүй бол. Дэлгүүр хэснэ гэдэг ч ай мөн хүнд ажилдаа. Таагүй мэдрэмж боловч заавал хийх ажил.

видео оо гэж

Маниусыг багад угсармал байрнуудад нойлын өрөө гээд нэг жижкэн өрөө байдаг байсийн. Одоо ч бий л дээ хаачив л гэж. Тэр өрөөнд, бас баахан подвоолуудад “видео” гардаг байлаа. Нэг хүн 2 төгрөг , хүүхэд 1 төгрөг. Тэндээс хөл гараа олсон бизнемэнүүд ч өдгөө бий л байх. Оройн цагаар “том болсон хүүхдүүдэд оройн цагийн видео” бас гаргана. За тэгээ л энд тэнд сүхаатрын талбай малбай хавьцаа газруудаар шонгийн мод зодонд “кино афишууд”-аа наацан. Тэр нь дэвтрийн гол цаас маас, үсрээ л бичгийн цаасан дээр палмаастраар гараараа бичсэн зүйл хэхэ. Скоч ч байхгүй, байгаа цавуу мавуугаараа наашд. Киноныхоо нэрнүүдийн ард хаалтан дотор “тэмцэл”, “насанд хүрэгчдэд” гэх зэрэг тодотголтой. Бяданд ямар насанд хүрэгчдэд гэдгий нь үзэх шаанс байх биш тэмцэлтэйг нь л үзэх гэж хотоор дүүрэн дэмий тэнийшд. Бага тойргийн тэддүгээр байрны подвоолд видео гардийн байна майна гээ л. Тэгээ л байрны хэдэн хүүхдүүд нийлж аваа л явна. Нөгөө хэн эднүүс тэнчээ видео үзжаагаад бариулсан гэжийшд энтэр гэж сонсогдоо л. “Өөр байрны хүүхэд харагдуул барьна” гэж нэг айхтар юм байлаашд дээхнэ үед. Жалга довны үзэл ингэтлээ газар авжаах гэж. Одоо харин галбаалчлагдаад тийм юм байхаа больциймшиг байлээ. Хадууралтыг зогсоогоод хэдэн нэр хэлий: Япон нинжа, согтуу мастер, гар мастер, хөл мастер, рэмбо, кобра, вандаам, бүрслээ, жаакийжаан, комаандоо, чооёнбат, чоонгли, мөрдөн байцаагч эмэгтэй….. яааая таньдаг нэрнүүд байна уу. Ийм л сайхан видеонуудыг үзэхийн бөөн хүслэн, үзчүүл хэдэн өдрийн яриа, бөөн бөөн мөрөөдөл, гайхамшигт ертөнц байлаа. Видеонүүдын дуу их сүртэй. Цохихын бол бш бш, дүш дүш гэж дуугарна. Манай талын залуу ганцаараа бэлтгэл хийгээ л цохих юм байхгүй гар хөлөө хий саваад байхад л булчин нь пүг пүг дуугараа л. Сэлэм мэлэм, жад мад бол вишд вишд, чүх чүх гээ л. Бар истийл, тогоруу истийл, луу истийл мистийл ай. Дайсны гар нь үхэж өгдгүй нэг кашэй, манай залуу бол яг үхдгийн даваан дээр нүдэнд нь урьд нь чадхийсэн аав маав, магш магш, хайртай хүүхэн мүүхэн нь харагдаа л босч ирээ л хэд эргэж өшиглөө л гүйцээ. Ийм л сайхан видеонууд шүү дээ манай видеонууд чинь. Харин элдэвочир, од мод, ялалт малалтаар хонгилдон, тушаал ноймор 27 гэдэг 2 солонгос боевик гардаг байсан. Пээ тэр ниснэ гэж алдаг байсан байгаам. Эхийн хүслэн гэж нэг уйлуулдаг кино. Тэр ч бараг анхны “уйлуулдаг” кино. Бараг гэж ер нь тийм. Сүүл рүүгээ охидууд энэтхэг кинонд ухаан тавьж орхисон доо. Жими жими хажа хажа чихшиг. Энэтхэг киноны дуу гэж яааг адилхан адилхан хоолойтой. Нэг л хүүхэн, залуу 2 дуулдаг байсиймуу яадаг байсийн. Үздэг байсан улсууд нь өөрийг хэлэх байх л даа. “Гал”, “дөл” гээд 2 ангит хөөрхөн кино байдаг байсан. Кришан Кания 2 байна. Юу гардгий нь таг мартжээ “Энтхкино” л юмдаг. Видеоны тухай бол нэг иймэрхүү. Сүүлдээ ч нэг хүн 3 төгрөг хүүхэд 2 төгрөг болсноо бүүр сүүлдээ 50 төгрөг мөгрөг болчлуу яалаа. Шээс нь хүрээ л давсаг нь чинэрээд байхад л сэлэм эргүүлжаагаа баатар хараад амаа ангайгаа л суугаад байна. Тэгж тэгж нэг хавчиганасан юмнууд гарч ирээ л байшингийн булан мулан луу сарин бомбоодчно. Тэр үеийн цагдаа чинь торгох нь байтугай өөрсдөө тэгдэг байсийн. Тэгжээтэл тэр пирэстаавк гэгчийн тоо толгой өсөн нэмэгдэж, нэлээд хэдэн айлууд тийм юмтай болоодхов. Тэгмэгц кино баркаатууд даган бий болж пирэстаавктай айл ба тэр айлын найз айлууд тасралтгүй кино аван нэгнийдээ цугалж үздэг боллоо. Тэгээд орой болчоод байхад гэртээ орохгүй “хүүхдүүд унтсаны дараа ч гэсэн киногоо үзсээр” л байдаг байсан. Соёлын шоок оо гэж. Маргааш нь яаж ч ажлаа хийдэг байсын бөө мэд ээ. За тэр ч яахуу. Тэр үед чинь аав нар голдуу кино үзжаагаад унтчина. Тэгснээ сэрэнгүүтээ “хөөе яасан бэ, буцаагаа гүйлгээрэй” гэх нь бөөн ядаргаа. Харин манай холын хамаатан нэг эмээ тэгж унтжаагаа л сэрснээ “өө энэ хүү үхээгүй юу” гэдэг байсан. Эмээ ор луу гаа явж унт л даа гэхээр би кино үзжийн гээд халгаахгүй. Хэхэ. Тэр эмээ бол нэлээн сүүл үеийн эмээ л дээ. Тэхээс эхэн үедээ бол ээж эмээ нар “пээ ямар муухай юм гардийн бээ” гээд нүүрээ дарах нь холгүй. Муухай юм гэдэг нь машин дэлэврэх, хүнийг буудаж юм уу, хүзүүг нь мушгиж алахыг хэлнэ. Одоо бол “муухай юм” гардаг киног л муухай гэх байх даа. Нас масны ангилал ч гэж байхаа больж, зурагтаар үр хүүхэд, ижий аавтайгаа цуг суугаад кино үзэх шиг хэцүү юм байхгүй. Хийл дугараа л шингэж байгаа нар мар гараа л эхлүүл суваг солихоос өөр аргагүй болно. Одоо ч бас танагтай болсийм шиг байлээ.